Hunsrücker Platt

zrick zu de anere Sprich

De Hunsricker


-Vorwort-

Joh, in de Tat isset in besunersch Art vun Mensch, welsche die Hihel unn Däler vum Hunsrick bevelkert. Im Fernsiehn kennt ma die Spezies mäst nore ous Talikschows unn Gerichtssendunge, wo se aach nit gerad dat best Bild abgenn. Se werke uff de Laie mäst plump, roh unn latent debil. Doch grad wähe säinem Hang zum Platt werd de arem Hunsricker oft missverstann!!
Denn aach wenn anere regionale Dialekte, wie die de Sachse, Friese, Hesse oder Bayere gere belächelt wäre, näist is so unvergläischlisch urisch unn traditzjonell wie die Dialekte in user Heimat. Unn dobäi so variantereisch!! Ma muus nore paar Kilometer rumräse, um gänzlisch unbekannte Wortverunstaltunge häre se derfe. Ma wäß de unschätzbare Wert vum traditionelle Dialekt allerdings erscht dann werkelisch se werdische, wenn man änem altingesessene Hunsricker zuhäre muus, dä unner greßter Kraftahnstrengung unn mit Schwäßperle uff de Stär versucht, in hochdeitsche Satz se forme. Um also mit de Vorurdäl än for allemol uffseroume unn die hinner däm harte Mantel vum Dialekt verborjene Herzlischkät eraussemäßele, will äisch dat Werik nound de Öffentlischkät nit länger vorenthalle.

Viel Vergnische.


1. Die Geboort

De Lewenszyklus änes eschte Hunsrickers beginnt, wie bäi de mäste anere Mensche aach, mit de Geboort. Entbunn word frieher dobäi mäst de Häm, mittels äner Hebamm, äner Schissel häß Wasser, änem Fläschje Weihwasser unn wahrschäinlisch rezeptpflischtischer Spirituose, zur Beruhischung, in änem staubische, mit Blimschertapet ausgestatteter Stuh mit Krozifix iewer däm hälzerne Ehebett. Die Szene därfte einische vun ouch unner anerem aach ous „Der Exorzist“ bekannt sinn. Doch wäil, entgähe de Mänung Vieler, aach bäi de Hunsricker de Fortschritt allmählisch Inzug hält, find dat in de houtisch Zäit mästens in de örtlische Krässääl vun de Krankehäiser statt.
Hunsricker Babys wiehe in etwa so viel wie in kläner Spießbroore.


2.Dat Säuschlingsalter

De klän Hunsricker wachst unn gedeiht, schun ball werd er sisch in de Farwe vum lokale Sportverein gehillt uffem Sportplatz wierer finde, um ous däm mit Wimpele behangene Kinnerwahn erous mit große Aue säin erschte Erfahrunge in de Wissenschaft Fußball se sammele, denn aach dat iss grundsätzlisch wischtisch for die Entwicklung unn spirituelle Reife änes jeren Hunsrickers.

Nadärlisch werd dohbäi aach säine Woortschatz stennisch erwäirert, bis er änes Daachs die lang ersehnte ärschte Worde schwäze duht. Laut däm statistische Bundesamt sinn dat:
„Spießbroore“ unn „Stubbi“

 

 

 

3. Die Kindhät

Erschte Erfahrunge mit Läwe und Stärwe mischt de Hunsricker gewehnlisch schun in säiner Kindhät. Vor allem in de klänere Gemäne iset dorischous gebräischlisch, näwer Katze unn Hunn etc. aach Hase orer Kanäinscher se halle. Die wäre vun de Kinner dann gefiehrert, gehätschelt unn gefläscht. Soball dat lieb gewunne Dier dann dat gewünscht Kampfgewischt erreischt hot, is it oft uff mysteriös Wäis sporlos verschwunn. Am druf folschende Sunndaach gits dann in leckere Broore. Vegetarier find ma unner de Landbevölkerung jedoch trotzdäm euserscht sellte.

De Geist vum Schinnerhannes steckt im Kere vun jerem Hunsricker Buh, doher loh die Empfehlung for pädagogisch sinnvoll Spielzeijsch:

- „ in Stänschleuder“
- „ in Flobbat “
- „ in Flitschebooe mit Pfeile“

Oußerdäm iset Usus, bäi jerer vun de zahlräische Wanderunge ous änem geeischnitte Altgeäst mittem scharef Messer in kunstvoll verzerte Wannerstab se schnitze, dä selbst „Gandalf den Grauen“ vor Neid erblasse losse dät.


4. Die Juchend

Säin Verbunnehät for die Natur brenge die Kinner vum Hunsrick unner anerem dodorisch zum Ousdruck, dat se die Schätz ous de Gäschänd schun friehzäirisch se werdische wisse. Dat umfasst vor allem:

- dat Bier,
- dä Wäin,
- dä Federweißer,
- dä Quetschekuche,
- dä Spießbrooe
- unn allem voran nadärlisch däm Babba säine Selbstgebrannte.

Die uwe genannte Naturprodukte präsche die Jugend vum jede eschte Hunsricker in ansehnlischem Moß, iewer Details schweische mer uus hie ous. Die wäijrer Entwicklung vum Jugendlische hängt starik dovon ab, welscher vun de lokale Institutionen är beiträre duht. Iblischerwäis sinn dat de Musikverein, for Talentfreie orer Gehörlose gired die Juchendfouerwehre unn de Sportverein. It iss schwierisch, sich käner vun däne Verbänn ahnseschließe, da die, ähnlisch wie die Gilde im Mittelalter, unnernanner vernetzt sinn, um Individualiste, Fräidenker, Separatiste unn anere Häretiker friehzätisch se erkenne unn anschließend verstäriekt se umwerwe. Bläiwe die Balzversuche fruchtlos, so gilt de Abwäischler als Gesellschaftlisch geächtet.


5.Dat Alter

De vull ousgewachsene unn erfahrene Hunsricker wär aach in de Friehstänzäit vull iewerleäwensfähisch, er kann ous fast allem in Fouer anfänge unn aach unner widrischste Umstänn in Flasch Bier uffmache. Er schleppt mitunner kilowäis Fleisch hemm, um so säin Liebste se ernähre. Aach spielt die Gesellischkät in groß Roll, deswähe werd gäre sesamme gegrillt unn reischlisch gess unn getrunk. Um dat stilgerescht se zelebräre, is et laut änem Gemänebeschluss vun anno 1248 Pflicht vun jedem Hunsricker in riesische Garten se besitze unn se bewirtschafte, sowie in gewaltisch, kraterardisch Fouerstell vorsehalle. Gegrillt werd uffem Träipod artische Dreibängrill ous massivem Stahl unn selbstredend derfe nore die edelste Helzer wie Eiche, Buche, Mahagoni orer Eberesche als Grundlach for in Grillfouer diene. Läit, die mit Hulzkuhle unn Putewärschtscher uff Grillfeiere erschäine wäre mit Grillgut beworef unn mancherorts noh traditionellem Ritus uffem uffene Fouer bestatt. Gesellschaftlisch verpönt sinn wärerhien:

- Weight Watchers Produkte Ahnpräiser!
- fettarme Putebrustgriller!
- vitaminreiche Salatmitbrenger!
- Ubstdebeihaber!
- Gemiesgriller!


6. Dat Sterwe

Die Seniore ousem Hunsrickland sinn mäst griesgrämisch aanmutende, woortkarsche Geselle, die trutz ärem Alter iewer erstaunlische kärperlische unn geistische Ressource verfiehe unn bekannt for ähr Sturhät sinn. Wenn aach de Spießbroore nor noch püriert genoss wäre kann unn dat Stubbi per Infusion verabräischt wäre muhs, wenn statt Ü-30 Partys nore noch Ü-70 Dame-, Rommee- unn Bingorunde besucht wäre kinne, bläibt de Hunsricker charakterlisch säiner Natur verworzelt unn standhaft wie dä inzwischen knorzische Abbelbaam, däner einst in säiner Juchenzäit in de Garte vun säinem Vadder planze doreft.
Säin Ziesch sinn nound hart unn kandisch wie de Fels in dän die berischtischt Kerirsch gebout wor is, säin Aueäbbel gläische verschrumpelte Wäintrouwe, säin rot Nas hot de Glanz vun all de scheene Kerwe unn Wäinfeste uff ewisch ingefang. De behaart Ricke mit säinem ousgepräschte Buckel vum harte Schufte gläischt änem bepflanzte Wäinberisch. Säin schittere, wäiße Hoor stehn wirerspenstisch vum Kopp ab, so wie die schneebedeckte Wipfel vun däne mäschtische Danne im Hunsrick unn die sich kräiselnde Vene, die wie Taue ous de Unnerame rous sprieße, erinnere uus an die sich windende Läf vun Rhäin, de Noh, de Saar, de Ruwer unn de Musel.

So finne Mensch unn Natur am Enn wierer sesamme !

Oussem Hochdeitsche iewersatzt unn vorgeläs vun Achim Berg.
„Der Hunsrücker“ in Hochdeutsch von Bananajoe81 aus Mittelreidenbach findet man hier.
zrick an de Anfang